Anastase Dragmir resimli Romen pulu

İlk fırlatma sistemleri, İkinci Dünya savaşı sırasında AlmanHeinkel  firması tarafından geliştirildi. Bu sistemin geliştirilmesine İsveç’in Saab firmasıyla ortak çalışılarak teknoloji transferi sağlandı.Bu sistem,ilk olarak 1940 yılında He-176 roket motorlu uçağa monte edildi. Daha sonra çalışmalar He-219 ve He-280 prototip uçaklarında devam etti. He-280 test pilotlarından Helmut Schenk 13 Ocak 1942 de test uçuşunda kontrol yüzeyleri buzlanınca, fırlatma koltuğu ile atladı ve  bu sistemi başarıyla kullanan ilk pilot oldu.

İkinci Dünya Savaşı boyunca fırlatma sistemleri Alman pilotları tarafından altmış kere kullanılmıştır. Bunlardan kaçının başarılı olduğuna dair kesin bilgiye ulaşılamamıştır.

Heinkel He-176 Roket motorlu prototip Alman uçağı

He-219 Gece bombardıman uçağı

Prototip Heinkel He-280 uçağı kalkışta

Saab B3 (Junkers 86 K)

Saab 17

Uçak üretimiyle yetinmeyip, uçak fırlatma sistemleri de ürettiler ve Almanlarla bu konuda işbirliği yaptılar. Sıkıştırılmış hava ile çalışan ilk fırlatma sandalyesini 1941’de, barutla çalışan fırlatma sistemini 1943’de yerde denediler. Bu sistem, Saab 17 ye monte edilerek1944’de havada denendi ve başarılı olundu. Geliştirdikleri bu fırlatma sistemini Saab J21 uçaklarına monte ederek pilotların kullanımına sundular. İlk gerçek kullanım ise 29 Şubat 1946’da iki uçağın havada çarpışması sonucu Teğmen Bengt Johanson tarafından başarıyla gerçekleştirildi.

Saab J 21

J21 de kullanılan Model 1 fırlatma koltuğu

Hala kullanılan çeşitli Saab fırlatma sistemleri modelleri

İngiltere fırlatma sistemleri araştırmalarına Kuzey İrlandalı Mühendis James Martin ile başladı. James Martin 1929 yılında uçak üretmek üzere “Martin’s Aircraft Works” isimli ufakbir atölye kurdu.1934 yılında emekli pilot yüzbaşı Valentine Baker’la ortak oldu ve şirketin ismini “Martin-Baker Aircraft Company Ltd.” olarak değiştirdi. Şirket model isimleri MB1-MB2-MB3 ve MB5 olmak üzere dört adet uçak üretti ve hepsi prototip düzeyinde kaldı. Şirketin test pilotluğunu da yapan Valentine Baker, 12 Eylül 1942’de MB3 uçağının test uçuşunda, motorun kazıklaması sonucu düşerek hayatını kaybetti. Bu olay James Martin’i etkiledi ve uçuş emniyetini geliştirecek malzemeler üzerinde çalışmaya başladı.

Sir James Martin ve Valentine Baker

İlk başta uçak parçaları ve kanopi fırlatma sistemleri yaptı. 1944 yılında Kraliyet Hava Kuvvetleri James Martin’e arızalı uçaklardan pilotların kurtulabilmesi için gereken fırlatma sistemleri üzerinde çalışmasını talep etti. Bu çalışmaya etki edebilecek bütün konular ele alındı. Mekanik çalışmaların yanında pilotların maruz kalacağı fiziksel etkiler değerlendirildi. İki yıllık çalışmanın ardından ilk prototip ortaya çıktı. Bu prototipe MB Mk1 adı verilerek çeşitli ağırlıklarla denendi. Daha sonra mekanik montaj ustası Bernard Lynch gönüllü olarak denemelere katıldı. Kraliyet Hava Kuvvetleri bu sistemi uçaklarında denemek istedi. Sistem Meteor F3 uçağına monte edildi ve Bernard Lynch gönüllü olarak uçuşa katılarak ilk denemeyi 24 Haziran 1946’da gerçekleştirdi. Bu başarılı denemenin ardından, Kraliyet Hava Kuvvetleri bu sistemin uçaklarına takılmasına karar verdi ve Martin-Baker efsanesi başladı.

Ağırlıkla çalışan test katapultu ve gönüllü Bernard Lynch

Meteor F3 uçağından ilk atlayış

İkinci Dünya Savaşından sonra, fırlatma sistemi arayışında olan Amerikan Deniz Kuvvetleri Martin-Baker’la anlaştı ve Martin-Baker Amerika’da üretim yapmak için fabrika kurdu.

1946 yılında James Martin Amerikan Deniz Kuvvetleri subaylarına Mk1 sistemini tanıtıyor

Martin-Baker sürat-irtifa gibi limitleri olan fırlatma sistemlerini sürekli geliştirdi ve 1961 senesinde sıfır yükseklik ve sıfır süratte kullanılabilen modelini yaptı. Yaptığı çalışmalardan dolayı birçok ödül alan James Martin’ e İngiltere Kraliçesi tarafından “Sir” ünvanı verildi. Martin-Baker fırlatma sandalyeleri ile bugüne kadar 7497 başarılı atlayış yapıldı. Fırlatma sistemleri üreten firmaların en güvenilir ve en çok pilot hayatı kurtaran sistemi olarak tarihe geçti.

DEVAM EDECEK

Sevgiyle kalın

KAYNAKLAR: Eject, Eject- BryanPhilpott, Üretici firma ve diğer internet siteleri

Havacılara Tavsiyeler:

KİTAP: Eject, Eject- BryanPhilpott

FİLM: İlk Alman denemeleri filmi için:http://worldwarwings.com/rare-footage-of-german-pilot-testing-first-ejection-seat-in-1942