06.05.2024

Kokpitte azaltılmış pilotla uçuş (Single Pilot Operation) dünya pilotlarıyla birlikte ülkemizde de pilotların gündeminde olan sıkıntılı konu.

Açıkça ilk kez 26 Nisan Dünya Pilotlar Günü kutlamasında Türkiye Havayolu Pilotları Derneği Başkanı Kaptan Pilot Okan Üreksoy tarafından dile getirildi.

Üreksoy, kutlama gecesinde konuyla ilgili yaptığı konuşmada; “Son 5-6 yıldır bazı uçak üreticileri ve havayolu şirketleri tarafından desteklenerek mevcut yaptığımız operasyonlarda bir pilotu kokpitten azaltarak operasyonlara devam etme ve bunu teknoloji ile destekleme anlamında bir konsept. Biz şuanda teknolojinin buna yeterli olmadığını düşünerek pilotlar olarak buna şu aşamada kesinlikle karşı çıkıyoruz. Pilotlar günü vesilesiyle bunu tüm dünyaya da duyurmak istiyoruz” dedi.

Dedi de..

Doğru konuşmak gerekirse, Kaptan Üreksoy çok yakın gelecekte pilotların karşılaşacağı iş kaygısı nedeniyle mi bunları söyledi yoksa gerçek olarak teknik anlamda sıkıntı doğacağını mı düşünüyor?

Üreksoy’un isim vermediği üreticiler; Boeing, Airbus ve Embraer.

Dünya genelinde yolcu uçağı üretiminden tutun, uzaya giden araçların büyük bölümünü üreten dev şirketler bunlar.

Bugün uçtuğumuz uçakların güvenli olmasını pilotlardan önce sağlayan üreticiler aynı zamanda.

Ve bu şirketlerin üretim planlarında “güvenlik” den sonra ikinci sırayı maliyet düşürmek alıyor.

Mesela, 70’li yıllarda üretilen uçaklarla günümüzde üretilen uçakların arasında biçimsel benzerliğin dışında ortak hemen hemen hiçbir özellik kalmadı artık.

Günümüzde tamamen otomasyona dayalı, daha hızlı, daha hafif, daha çok yolcu alan, daha az yakıt kullanan ve şirketlere maliyeti en aza indirilen uçaklarda yolculuk ediyoruz.

Üretimdeki maliyet hesabında ise şimdi varılan nokta, yakıttan sonra en yüksek kalemi işgal eden pilotaj da.

Dünya genelinde havayollarının en büyük giderini oluşturan pilotaj aynı zamanda insan unsuru olduğundan sayıları ne kadar fazla olursa olsun artan uçak sayısı ve yüksek uçuş saatleri nedeniyle tıkanmaya mahkum bir konu olmaktan çıkamıyor.

Tek çıkış yolu ise yapay zeka.

Hemen her alanda fazlasıyla boy gösteren yapay zekanın hızla oturacağı koltuk, ulaşımın her alanındaki araçlar olacak.

Tam 24 yıl önce, 2000 yılında, Boeing yolcu uçağından pilotu çıkaracak teknolojiye sahibiz fakat yolcu psikolojisi açısından bu biraz zaman alacak demişti.

Ve şimdi o zaman geldi.

Başta havayolları olmak üzere tüm ulaşım yelpazesindeki araçlar otomasyon kullanıma geçiş için geri sayımda.

Hatta bu durum savunma sanayinde yerini çoktan almaya başladı bile.

TALPA başkanı Üreksoy’un bu açıklamasından sadece 5 gün sonra ajanslara çarpıcı bir haber düştü.

ABD Hava Kuvvetleri Genel Sekreteri Frank Kendall, uçakta pilotun yerine yapay zeka donanımının kontrolündeki F-16 savaş uçağıyla 1 saat boyunca uçtu. Üstelik Kendall pilot da değil.

Vista adı verilen yapay zeka kontrollü F-16, pilotlukla alakası olmayan Kendall’ı saatte 885 kilometreden hızlı manevralarla uçurarak vücuduna yerçekimi kuvvetinin beş katı basınç uyguladı.

İnsan pilotlu ikinci bir F-16 ile it dalaşına girdi, birbirlerine 300 metre mesafede yarıştı, birbirlerini savunmasız pozisyonlara zorlamak için sert dönüşler yaptı.

Bir saat süren uçuşun sonunda kokpitten gülümseyerek inen Frank Kendall, uçuşlarda hala eğitilmekte olan bu yapay zeka sistemine, silah kullanması için güvenebileceğine ikna olduğunu belirtti.

Pilot arkadaşlar belki kızmaya devam edecek ama durum bu noktada.

Bırakın saatler boyu hiçbir manevra yapmadan düz uçuşta yol alan bir uçağı, en sert manevralar yaparak uçan yapay zeka, dostu-düşmanı ayırıp silah kullanmaya hazır hale getirildi.

Dünyanın kaçınılmaz olarak geldiği bu düzen çok yakında yolcu uçaklarında tek pilota, sonrasındaysa tamamen yapay zeka kontrolündeki kokpite teslim edilecek.

Bunun için şimdilerde konuşulan tarih 2027.

Siz yine de 2026’nın ilk yarısında tek pilotlu kokpite hazır olun.

Başta pilot arkadaşlar olmak üzere bu sektörden para kazananların acilen B planı yapmaları gerekiyor.

Geldi gelecek olan.

Hepinize iyi uçuşlar olsun..