16.06.2025

AirTürkHaber’de verdiğimiz havacılık kazalarında olsun, yazılarımda olsun “facia” diye bahsetmek tarzımız değildir fakat bu defa yaşananı gerçekten facia olarak yorumlamak kaçınılmaz oldu.

Boeing’in en yeni modeli olan 787 Dreamliner, Ahmedabad’tan Londra Gatwick için kalkışa geçtiğinde resmen yere çöktü ve sonuç tam bir faciayla noktalandı.

Havacılık tarihine baktığımızda bir uçağın düşmesini gerektiren dört neden öne çıkıyor.

Pilotaj, uçağın motor yada yapısal gövdesinde bir arıza, yüklemede (yakıt, kargo, vs.) oluşabilecek insan hatası ve uçağa dışarıdan çarpan herhangi bir unsur.

Bu kazada öylesine net görüntüler var ki, son şık yani dışarıdan gelen unsur (kuş çarpması, terör saldırısı vs.) gibi durum söz konusu değil.

Geriye üç neden kalıyor.

Pilotaj, uçakta oluşan teknik bir sorun veya yüklemede insan kaynaklı bir hata.

Kazadan hemen sonra uçağın karakutusu bir binanın çatısında bulunduğundan bu üç unsurdan hangisinin kazaya neden olduğu kısa sürede cevap bulacaktır fakat biz öncesinde Boeing’e bir bakalım.

Boeing, son yıllarda kendi tarihinde hiç olmadığı kadar imalat hataları ve bu hataların da ölümcül sonuçlarıyla karşı karşıya.

2011 yılında havayollarında kullanıma başlanılan ve bir anda popüler siparişler toplayan B787, hizmete girdiği aynı yılda çok ciddi batarya sorunları yaşamaya başladı.

İlk sorun Boston Logan Havalimanında JAL’a ait bir B787 park halindeyken lityum iyon pillerin aşırı ısınması sonucunda yerde alev aldı ve uçak kullanılmaz hale geldi.

Boeing bu defa şanslıydı çünkü olay yerde yaşanmıştı. Havada gerçekleşse çok ağır sonuçlar yaşanacaktı.

Neler oluyor derken B787’ler uçmaya devam etti fakat bu arada bir başka B787’nin bataryaları havada aşırı derece de ısındı ve acil iniş yaptı. Aynı dönemde UNITED’a ait B787 Paris’e son yaklaşmadayken bataryalara uzanan kablolar da aşırı ısınma sonucu duman yükseldi neyse ki uçak sağsalim indi.

Birbirine çok yakın tarihlerde B787’de işler dahada kötüye gitmeye başladı.

Bu defa yine JAL’a ait B787 Haneda’ya uçarken kokpiti duman kapladı ve Takamatsu’ya acil iniş yaptı.

İncelemede uçuş anında batarya kaynaklı kablo yangını başladığı tespit edildi, yine ucuz atlatılmıştı.

Boeing üst üste ölümcül kazalardan kurtulurken FAA halen daha B787’leri yere indirmemek için direniyordu.

Sonunda FAA üstüste yaşanan batarya arızaları karşısında 2015’de daha detaylı inceleme için tüm B787’leri yere indirdi.

Aslında bu tarihi bir karardı çünkü 1979’dan bu yana FAA ilk kez ticari uçak tipini yere indirme kararı almıştı. (Bunu 2018’de B737 Max’lerin yere indirilmesi takip etti.)

Sonuçta yeniden yapılan düzenlemelerle B787’ler tekrar gökyüzüne çıktı.

Ardından Boeing tek koridorda B737 Max serisini üretti. Yeni uçağın ilk kullanıcılarından Endonezyalı Leon Air’e ait B737 Max düştü.

Tamamı Endonezyalı yolcuların olduğu kazadan kurtulan olmadı. Leon Air sorunun üretici kaynaklı olduğunu iddia etse de Boeing kazayı Leon Air’in üstüne yıktı.

Hemen ardından bu defa Ethiopian’a ait başka bir B737 Max daha düştü ve yine kurtulan olmadı.

Fakat bu defa uçakta Amerikalı, Kanadalı ve İngiliz yolcularda vardı ve bu durum işin rengini değiştirdi.

Kaza sonrası yapılan incelemelerde Max’lerde üretim hatası çıktı, Leon Air haklıyıdı ve Amerikalı üretici artık sabıkalıydı.

Hatta o dönemde bir Boeing mühendisi imalat hattında acele kararlar nedeniyle uçuş güvenliği gözardı ediliyor diye bir açıklama yapmış ve bu açıklama sonrasında da evinde ölü bulunmuştu.

Sonuçta THY’de dahil tüm B737 Max serisi uçaklar yere indirildi ve uzun bir inceleme sürecine alındı.

Bu arada şu notuda verelim; Dünya B737 Max’leri yere indirirken THY uçurmaya devam etti. Son olarak Avrupa Hava Sahası B737 Max’lere uçuşları kapatınca THY’de o anda havada olan B737 Max’lerini geri çağırmış ve filodaki tüm Max’ler böylelikle yere indirildi.

Şimdi..

Air India kazasında görüntüler çok net. Uçak havada fakat aslında kalkamamış.

Motorları uçağı ancak 30 saniye kadar havada tutabilmiş. İşin ilginciyse flapların düz uçuşa geçmiş gibi kalkış anında içerde olması şu an kafaları karıştıran en net soru olarak duruyor.

Ayrıca, kazadan iki gün sonra çok önemli bir gelişme yaşandı. Buna göre kaptanın kuleye yaptığı son çağrıda “mayday” verdiği ve uçağın güç kaybettiğini, kalkamadığını söylediği iddia edildi.

Son konuşma olduğu iddia edilen gelişme Hindistan otoriteleri tarafından yalanlanmadı.

Kaza sonrasında başta Air India olmak üzere, dünyada B787’nin en büyük operatörü olan ANA, JAL gibi Japon kullanıcılar da filolarındaki B787’lerde kapsamlı bir inceleme başlattı.  

Bildiğim kadarıyla THY’de 25 civarında B787 var. Fakat THY bu uçaklar da herhangi bir inceleme başlattı mı, onu bilemiyoruz.

16 Haziran’da havacılığın en önemli kapılarından olan Paris Airshow açılıyor.

Boeing bu yüksek potansiyelli müşteri pazarına enkazında daha dumanı üstünde tüten B787 Dreamliner ile çıkacak.

Boeing için bundan daha kötüsü olmaz gibi gözüküyor.

Bakalım sonucu hep birlikte göreceğiz.

Hepinize iyi uçuşlar olsun..