23.01.2023

TUSAŞ’ta gördüklerim ve Temel Kotil’in samimi cevaplarına bu hafta da devam..

Kuşkusuz şu sıralar bütün gözler-kulaklar Milli Muharip Uçağı’nda ama onun alt katlarına inildiğinde çarpıcı projeler; HÜRKUŞ, GÖKBEY ve HÜRJET var.

Bunlar TUSAŞ çatısı altında sıfırdan üretilen projeler.

İçlerinde ilk uçan HÜRKUŞ oldu. HÜRKUŞ’un en yakın rakibiyse ticari ve savunma havacılığının önemli markası Brezilyalı Embraer üretimi EMB 314 Super Tucano.

HÜRKUŞ’un yarıştığı Super Tucano fazlasıyla benzerlik taşırken, savunma uzmanları HÜRKUŞ’un yapısal özelliklerinin Super Tucano’dan üstün olduğunu söylüyor.

Şimdi sıra GÖKBEY ve HÜRJET’te.. 

Kotil yine kısaca özetliyor; “Hürkuş Hürjet’i, Hürjet Milli Muharip Uçağı doğurdu. Gökbey ise bizim helikopterde ne kadar güçlü bir oyuncu olduğumuzu ortaya koydu.”

Ve üstüne basa basa söylüyor, “Özgün projeniz yoksa mühendis yetiştiremezsin. Özgün projeyi başardığınızda yüzünüze kan gelir, şirketin morali yükselir. GÖKBEY bizim ilk özgün projemiz. Helikopterde sürpriz oyuncu olduk. GÖKBEY dünyadaki benzerlerinden çok daha güçlü olacak, bu konuda iddialıyız ve yakın zamanda Jandarmaya 3 adet teslim edeceğiz. Hem kendi savunmamızda hem de ihracatta çok güçlü olacak GÖKBEY. Biz helikopterde çok güçlüyüz, iyi satıyoruz daha çok satacağız.”

Eğitim ve yakın hava destek uçağı olarak gökyüzünde yer almak için geri sayımda olan HÜRJET’e gelince..

Aynı sınıfta Boeing ne tasarladıysa ona eşit bir tasarım diyor Kotil. Hangarda son test çalışmalarına tanık olduğum HÜRJET, havacıların deyimiyle yerde uçan bir uçak gibi duruyor ve önümüzdeki aylarda ilk test uçuşları için gökyüzüne çıkacak.

TUSAŞ’ın yine Türkiye’nin mevcut ihtiyaçları ve pazar koşullarını değerlendirerek tasarlayıp üretime aldığı çok önemli bir milli proje olan HÜRJET’in, Türk Hava Kuvvetlerine teslim tarihi ise 2025.

Tüm bu güçlü projelerin aşamasını şöyle özetliyor Kotil, “Her projenin iki aşaması var. Birinci aşama para yer. İkinci aşama ise para getirir.”

Gördüklerim ve duyduklarımdan anladığım şu; Para yeme aşamasında artık son çeyreğe gelmişiz. Şimdi sıra para getirme aşamasında. İkinci aşama birinci aşamadan daha kolaya olacak gibi duruyor.

Yine önümüzdeki aylarda hizmete girecek bir bölümse hava aracı üretiminin en önemli kısmı olan rüzgar tüneli. Bu yeni nesil rüzgar tüneli Avrupa’nın en büyüğü olarak kayıtlara geçti.

Peki, sadece bunlarla mı sınırlı TUSAŞ?

Hayır değil. Uzay sistemleri, haberleşme uydu üretiminde kendi uydumuzu yapmanın yanı sıra, Arjantin’e satılan ve 2 ton yakıtıyla uzayda 15 yıldan fazla görev yapacak olan uydu bugün üretim hattında.

TUSAŞ’ta şimdiye kadar 300’den fazla F-16’da yapısal yenileme yapıldı. Bunun kazandırdığı tecrübe öyle bir noktada ki, Amerikan hükümetiyle anlaşma sağlansa rahatlıkla F-16 üretilebilecek durumda.

Airbus’ın A400M nakliye uçağının ana gövde yapısından önemli bir bölümü de burada üretiliyor.

Ticari uçaklarda ise en büyük müşterisi Airbus..

Airbus için üretilen parçaların bulunduğu alan devasa büyüklükte.

A320 serisinin gövde panellerinin üretimine başlandığı yaklaşık 20 yıldan bu yana gelinen nokta baş döndürücü. Airbus talep etse gövdenin tamamı üretilebilecek durumda.

A320 serisinin ana gövde bölümleri (18 ve 19 kısım birleşiminin %50’si), A220 serisi orta alt gövde panelleri ve platformların da tek tedarikçi konumunda TUSAŞ.

Ayrıca geçtiğimiz yıl Airbus ile yapılan anlaşmaya göre A350 Kanatçıkları, A330 istikamet dümeninin tek üreticisi oldu.

“TUSAŞ’a, Airbus’tan çok ciddi işi akıyor, yetiştirmek için zamanla yarışıyoruz” diyor Temel Kotil.

Peki, TUSAŞ beyin göçü yaşıyor mu?

Bu soruyu da çok net cevaplıyor, “Mühendisler çok gezer. Mesela Amerika’da yerinde durmazlar bi bakarsın bir gün orada, bir gün buradalar. Öte yandan Japonya’ya bakıyorsunuz 30 yıl aynı kurumda çalışıyorlar. Bu bir gelenek meselesi. Ayrılan mühendislerimiz de oluyor, yerli sektör transfer ediyor ama problem yok. Tabi biz Japonlar gibi kalpten bağlılık isteriz, bu çok önemli.”

Ve son noktayı şöyle koyuyor Temel Kotil: “TUSAŞ’ın tam olması için yolcu uçağı da üretmeliyiz. Bu pazarda henüz yer var. Bizde de bunu yapacak güç var. TUSAŞ o zaman tam olacak.”

Hepinize iyi uçuşlar olsun..